THU PHỐ CA (Bài 14) - Lý Bạch

Chữ Hán: 秋浦歌 其十四 李白 爐火照天地， 紅星亂紫煙。 赧郎明月夜， 歌曲動寒川。

Âm Hán Việt: THU PHỐ CA (bài 14) Lý Bạch Lô hỏa chiếu thiên địa, Hồng tinh loạn tử yên. Noãn lang minh nguyệt dạ, Ca khúc động hàn xuyên.

Dịch nghĩa: THU PHỐ CA (bài 14) Lửa lò soi sáng cả đất trời, những đốm lửa tung tóe như sao sáng lấp lánh trong làn khói tím. Các chàng trai sắc mặt hồng hào trong đêm trăng sáng, cùng ca vang khúc hát làm sống động cả dòng sông lạnh lẽo.

Bài thơ này là một khúc hát ca ngợi cảnh lao động công nghiệp thời cổ đại mà Lý Bạch sáng tác sau khi tiếp xúc xã hội hạ tầng, đã thấu hiểu và đồng cảm với nhân dân lao động. Đây là một bài thơ quý, hiếm trong thơ ca cổ đại Trung Quốc ca ngợi cảnh lao động của người thợ luyện quặng.

Ông Quách Mạt Nhược, một lần khi viết về “Lý Bạch và Đỗ Phủ” có nói rằng: “Thơ ca tụng người thợ luyện quặng không chỉ là một bài duy nhất trong thơ ca của Lý Bạch, mà e rằng cũng là duy nhất trong thơ ca cổ đại Trung Quốc?”

Dịch thơ:

Nguyễn Văn Chử dịch

THU PHỐ CA

(Bài 14)

Lửa lò rực rỡ đất trời,

Cuộn trong khói tím sáng ngời muôn sao.

Trăng thanh, sắc mặt hồng hào,
Ngân vang khúc hát sóng trào sông băng.

Tháng 12/2013

ĐỀ Ở ĐÌNH NGHỈ TRÊN NÚI CỦA THÔI ẨN SĨ - Tiền Khởi

Chữ Hán: 題崔逸人山亭 錢起 藥徑深紅蘚，  山窗滿翠微。  羨君花下酒，  蝴蝶夢中飛。

Âm Hán Việt: ĐỀ THÔI DẬT NHÂN SƠN ĐÌNH Tiền Khởi Dược kính thâm hồng tiển, Sơn song mãn thúy vi. Tiễn quân hoa hạ tửu, Hồ điệp mộng* trung phi.

Dịch Nghĩa: ĐỀ Ở ĐÌNH NGHỈ TRÊN NÚI CỦA THÔI ẨN SĨ Lối đi hái thuốc phủ đầy rêu có màu hồng thẫm, Mở cửa sổ nhìn ra, tràn đầy màu xanh của núi rừng. Ta thèm muốn được như ông (Thôi tiên sinh) uống rượu dưới hoa, say túy lúy, Rồi như được bay lượn trong giấc mộng hồ điệp.

Tác giả: Tiền Khởi

Tiền Khởi 錢起 (710-782) tự là Trọng Văn 仲文, người đất Ngô Hưng (nay thuộc Hồ Châu, tỉnh Chiết Giang, Trung Quốc). Năm Thiên Bảo thứ 10 đời Ðường Huyền Tông (751) thi đậu tiến sĩ, được bổ làm Hiệu thư lang, đi sứ đất Thục, rồi về thăng làm Khảo công lang. Giữa thời Ðại Lịch, đời Ðường Ðại Tông, làm chức Hàn Lâm học sĩ. Nổi tiếng ngang với Lang Sĩ Nguyên, người đương thời có câu: "Tiền hữu Thẩm Tống, Hậu hữu Tiền Lang" (trước có Thẩm Thuyên Kỳ, Tống Chi Vân, sau có Tiền Khởi, Lang Sĩ Nguyên). Tiền Khởi là một trong 10 tài tử đời Ðại Lịch.

Chú thích:

*Hồ điệp mộng, Mộng hồ điệp: Ngày xưa, Trang Chu mộng thấy mình hóa bướm, rõ rành rành một con bướm, Trang Chu cảm thấy vô cùng vui sướng, quên hẳn mình vốn là người. Bỗng khi tỉnh dậy, bàng hoàng giây lát, mới biết mình vốn là Trang Chu. Không hiểu Trang Chu mộng hóa bướm hay bướm mộng hóa Trang Chu? Trang Chu và bướm hẳn có sự khác nhau rồi. Đây chính là sự giao kết và biến hóa giữa người và vật…Về sau mới lấy các cụm từ “Trang Chu hóa bướm, Bướm hóa Trang Sinh, Hồ điệp mộng, Mộng hồ điệp, Điệp và Chu… để  viết hư cấu trạng thái về mộng; cũng dùng để viết về bướm.

Dịch thơ:

Nguyễn Văn Chử dịch

ĐỀ Ở ĐÌNH NGHỈ TRÊN NÚI CỦA THÔI ẨN SĨ

Lối đi hái thuốc đầy rêu

Núi non quanh quất ngoài lều xanh lơ.

Dưới hoa thèm được say sưa,

Lượn bay trong giấc mộng mơ bướm vàng. 

Tháng 12/2013