KHÚC VỊ THÀNH - Vương Duy

Chữ Hán: 渭城曲 王維 渭城朝雨浥輕塵， 客舍青青柳色新。 勸君更盡一杯酒， 西出陽関無故人。

Âm Hán Việt: VỊ THÀNH KHÚC   Vương Duy   Vị Thành triêu vũ ấp khinh trần, Khách xá thanh thanh liêu sắc tân. Khuyên quân cánh tận nhất bôi tửu, Tây xuất Dương Quan vô cố nhân.

Dịch Nghĩa: KHÚC VỊ THÀNH     Tại Vị Thành, mưa sáng làm ướt lớp bụi nhẹ, quán khách xanh xanh, sắc liễu tươi mới. Mời bạn hãy uống cạn chén thêm chén rượu nữa, vì ra Dương Quan nơi ấy, bạn sẽ không còn có cố nhân.

Ghi chú:                                 

Vị Thành: tức Hàm Dương, hiện nay là thành phố Tây An tỉnh Thiểm Tây, TQ

Dương Quan: tên một cửa quan cũ, nay ở tây nam huyện Đôn Hoàng, tỉnh Cam Túc, TQ

Dịch thơ:

Nguyễn Văn Chử dịch

KHÚC VỊ THÀNH

Vị Thành mưa ướt bụi trần,

Xanh xanh quán khách liễu xuân tươi màu.

Rượu đây cạn nữa chén sầu,

Dương Quan ngoài ấy lấy đâu bạn hiền.

Tháng 2/2014

TÔN TẪN VÀ CÂU CHUYỆN TÔN TẪN ĐUA NGỰA

Năm Ngựa nói chuyện về: Tôn Tẫn và Câu chuyện Tôn Tẫn đua ngựa.( Có thể bạn đã biết)

Tôn Tẫn

Tôn Tẫn (? ~ 316 TCN) tên gốc không truyền lại, vì ông từng bị hình phạt tróc xương bánh chè (tức tẫn hình), nên hậu thế mới gọi là Tôn Tẫn. Lúc trẻ, do bị bạn học Bàng Quyên hãm hại, chịu hình phạt này tại nước Ngụy, sau đó được đại tướng Điền Kỵ nước Tề thu nạp. Trong một lần Điền Kỵ đua ngựa với Tề vương, ông đã giúp Điền Kỵ thắng cuộc bằng ngựa kém hơn. Năm 354 TCN, Bàng Quyên dẫn quân Ngụy vây hãm Hàm Đan thủ đô nước Triệu, nước Triệu cầu cứu nước Tề. Nước Tề theo kiến nghị của Tôn Tẫn, không trực tiếp tăng viện cho Hàm Đan, mà thừa cơ tấn công Đại Lương thủ đô nước Ngụy. Quân Ngụy đành quay về cứu Đại Lương, trên đường quay quân về qua Quế Lăng, gặp sự tấn công của quân Tề mai phục sẵn ở đó, đây chính là “Vây Ngụy cứu Triệu”. Năm 342 TCN, quân Ngụy tấn công nước Hàn, nước Hàn cầu cứu nước Tề. Tôn Tẫn chờ cho hai nước giao chiến thời gian dài, binh lực cùng kiệt, rồi một lần dẫn quân Tề xông thẳng tới Đại Lương thủ đô Ngụy, trên đường quân Ngụy hồi đô, Tôn Tẫn dùng phương pháp “giảm táo” (rút bớt bếp) dụ quân địch xâm nhập, đồng thời phục kích quân Ngụy ở Mã Lăng, quân Ngụy thương vong nặng nề, Bàng Quyên bại trận tự sát. Tôn Tẫn sau này tổng kết kinh nghiệm tác chiến của mình, đã viết thành “Binh pháp Tôn Tẫn” nổi tiếng.

Câu chuyện Tôn Tẫn đua ngựa.

Sứ giả nước Tề đến Đại Lương, Tôn Tẫn với thân phận là tội phạm bí mật bái kiến, dùng lời lẽ đánh động sứ giả nước Tề. Sứ giả Tề cảm thấy con người này phi phàm, liền ngấm ngầm dùng xe chở ông về nước Tề. Tướng quân Tề quốc, Điền Kỵ rất hâm mộ ông và đối đãi ông như khách.

Điền Kỵ thường  đua ngựa với các công tử nước Tề, đặt cược rất lớn. Tôn Tẫn phát hiện sức ngựa của họ là tương đương nhau, có thể chia làm ba loại thượng, trung, hạ. Thế là Tôn Tẫn nói với Điền Kỵ: “Ngài cứ cá cược thật lớn đi, tôi dám đảm bảo là ngài chiến thắng.”

Điền Kỵ tin tưởng nghe theo, cá cược ngàn vàng với các công tử của vua Tề. khi cuộc đua bắt đầu. Tôn Tẫn nói: “ Ngài lấy ngựa hạ đẳng đối phó với ngựa thượng đẳng của họ, lấy ngựa thượng đẳng đối phó với ngựa trung đẳng của họ, lấy ngựa trung đẳng đối phó với ngựa hạ đẳng của họ.”

Sau ba cuộc đua, dĩ nhiên là Điền Kỵ thua 1 thắng 2, cuối cùng thắng được ngàn lượng vàng của vua Tề. Điền Kỵ liền tiến cử Tôn Tẫn với vua Tề, Tề Uy vương sau khi thỉnh giáo binh pháp từ Tôn Tẫn, liền tôn ông làm thầy giáo.

HCMC

Nguyễn Văn Chử sưu tầm và dịch từ tiếng Trung Quốc

SÁNG XUÂN - Mạnh Hạo Nhiên

Chữ Hán: 春曉 孟浩然 春眠不覺曉， 處處聞啼鳥。 夜來風雨聲， 花落知多少。

Âm Hán Việt: XUÂN HIỂU Mạnh Hạo Nhiên Xuân miên bất giác hiểu, Xứ xứ văn đề điểu. Dạ lai phong vũ thanh, Hoa lạc tri đa thiểu.

Dịch nghĩa: SÁNG XUÂN Say sưa trong giấc ngủ xuân, không biết trời đã sáng, khắp mọi nơi đều vang lên tiếng chim hót. Trong đêm có tiếng mưa gió, không biết đã rụng bao nhiêu hoa.

Tác giả:

            Mạnh Hạo Nhiên ( năm 689 ~ 740) thi nhân đời Đường. Là người Tương Dương, Tương Châu, (nay là Tương Phàn Hồ Bắc), người đời gọi ông là Mạnh Tương Dương. Nửa đời trước chủ yếu phục vụ người nhà đọc sách, lấy thơ làm vui. Từng ẩn cư ở Lộc Môn Sơn. 40 tuổi  ngao du Kinh Đô, thi tiến sĩ không đậu, trở về Tương Dương. Khi ở Trường an, kết bạn với Trương Cửu Linh, Vương Duy rất chân thành. Sau ngao du Ngô Việt, đi khắp mọi nơi để tiêu khiển sự thất ý trong con đường làm quan. Do ăn uống thỏa thích, ăn đồ sống sinh bệnh chết.

Thơ ca của Mạnh Hạo nhiên phần lớn là các bài ngắn ngũ ngôn, đề tài không rộng, viết nhiều về nội dung sơn thủy điền viên và ẩn dật, du lịch. Thơ ông tuy không nằm vào cảnh giới của thơ vương, nhưng về mặt nghệ thuật có sự gọt giũa đặc sắc. Sau Đào Uyên Minh, Tạ Linh Vận…là tiếng nói tiên phong cho phái thơ sơn thủy điền viên đời Đường. “Mạnh Hạo Nhiên tập” hiện lưu hành, thu tập 263 bài, nhưng có sửa chữa tác phẩm của người khác. Giới thơ gọi ông là “Thi tinh”.

Dịch thơ:

Nguyễn Văn Chử dịch

SÁNG XUÂN

Say sưa trong giấc xuân nồng,

Rộn vang chim hót mới bừng tỉnh ra.

Tiếng mưa gió suốt đêm qua,

Chẳng hay đã rụng bao hoa trên cành.

Đầu Xuân Giáp Ngọ 2014

NGƯỜI MÚA CỦA VUA NGÔ TRONG LÚC NGÀ SAY - Lý Bạch

Chữ Hán: 吳王舞人半醉  李白 風動荷花水殿香 ， 姑蘇臺上宴吳王 。 西施醉舞嬌無力 ， 笑倚東窗白玉床 。

Âm Hán Việt: NGÔ VƯƠNG VŨ NHÂN BÁN TÚY Lý Bạch Phong động hà hoa thủy điện hương, Cô Tô đài thượng yến Ngô vương. Tây Thi túy vũ kiều vô lực, Tiếu ỷ đông song bạch ngọc sàng.

Ghi chú:

*Cô Tô: tên đài do vua Ngô – Phù Sai dựng trên núi Cô Tô, ở huyện Ngô, tỉnh Giang Tô.

Dịch nghĩa:

Gió rung động hoa sen, làm cho điện nước ngạt ngào thơm, trên đài Cô Tô, vua Ngô mở tiệc mừng. Nàng Tây Thi rượu vào chếnh choáng say, múa ẻo lả như không có sức, rồi nàng cười ngả xuống giường ngọc trắng bên cửa sổ phía đông.

Dịch thơ:

Nguyễn Văn Chử dịch

NGƯỜI MÚA CỦA VUA NGÔ TRONG LÚC NGÀ SAY

Gió lay sen, ngát điện hương,

Cô Cô mở tiệc Ngô vương cho mời.

Tây Thi say, múa lả lơi,

Tựa song giường ngọc nàng cười ngả nghiêng

Mùng 6 Tết Giáp Ngọ