NGỒI MỘT MÌNH TRÊN NÚI KÍNH ĐÌNH - Lý Bạch

Chữ Hán: 獨坐敬亭山 李白 眾鳥高飛盡， 孤雲獨去閑。 相看兩不厭， 只有敬亭山。

Âm Hán Việt: ĐỘC TỌA KÍNH ĐÌNH SƠN Lý Bạch Chúng điểu cao phi tận, Cô vân độc khứ nhàn. Tương khan lưỡng bất yếm, Chỉ hữu Kính Đình san.

Dịch nghĩa: NGỒI MỘT MÌNH TRÊN NÚI KÍNH ĐÌNH Chim chóc cao bay hết, Đám mây lẻ loi một mình lững lờ trôi. Cả hai trông nhau mãi mà không chán: chỉ có núi Kính Đình và ta thôi.

                                        Dịch thơ                                         
 Nguyễn Văn Chử dịch:

NGỒI MỘT MÌNH

TRÊN NÚI KÍNH ĐÌNH

Lũ chim bay hết cả rồi,

Lẻ loi một đám mây trôi bồng bềnh.

Nhìn nhau mãi vẫn đượm tình,

Chỉ ta và núi Kính Đình này thôi.

Tp HCM, 23/9/2013

HỘI CHỮ THẬP ĐỎ

Giữa thế kỷ 19, các nước kinh tế thương nghiệp ngày càng phồn vinh của châu Âu, để tranh giành thị trường, liên tục đụng độ vũ khí, ngành y tế lục quân các nước không đủ sức đơn độc giải quyết vấn đề cứu hộ và điều trị thương bệnh binh trên chiến trường. Có một người Thụy Sĩ tên là Jean Henri Dunant (1828 ~ 1910), ngày 25 tháng 6 năm 1859 trên đường đi tấn kiến Hoàng đế Napoleon III, đến vùng Lombardi miền bắc nước Ý. Lúc này Hoàng đế Napoleon đang dẫn quân Pháp và một cánh quân Sardinia huyết chiến với lục quân Áo trên hai mặt trận Magenta và Solferino nhằm giành giật vùng Lombardi. Trận Solferino, hai bên thương vong hơn 40 ngàn người, phần lớn thương binh bị bỏ rơi trên chiến trường, cảnh tượng vô cùng thê thảm. Dunant tận mắt nhìn thấy cảnh tượng này, bộc lộ sự đồng cảm và thương sót đối với họ, liền lập tức kêu gọi cư dân địa phương này cùng ông cứu vớt và bảo vệ những thương binh bị bỏ rơi này.

            Sau sự việc, Dunant đã đem qúa trình trải qua của mình viết thành cuốn sách “Hồi ký Solferino”. Phần kết của cuốn sách ông kiến nghị: Thành lập tổ chức cứu hộ thương binh các nước; mở hội nghị quốc tế lần thứ nhất, nghiên cứu xây dựng một công ước bảo vệ quyền lợi của thương binh và tổ chức cứu hộ thương binh. Đề xướng của ông đã được sự nhiệt tình ủng hộ của các nước châu Âu. Năm 1864, các nước châu Âu, tổ chức Hội nghị Giơ ne vơ lần thứ nhất về vấn đề cứu trợ thương binh giữa hai bên giao chiến, đề xuất phương án dự thảo. Phương án dự thảo trên cơ sở đề nghị của Dunant, tăng thêm xây dựng bệnh viên dã chiến và biện pháp cứu trợ điều trị, đồng thời tham chiếu quốc kỳ Thụy Sĩ “nền đỏ chữ thập trắng”, thiết kế ra tiêu chí “nền trắng chữ thập đỏ”, đây chính là nguồn gốc của Hội Chữ thập đỏ.

Năm 1880, “Ủy ban Quốc tế cứu hộ thương binh” đổi tên là “Ủy ban Quốc tế Chữ thập đỏ”. Từ đó về sau, rất nhiều quốc gia đều thành lập Hội Chữ thập đỏ. Năm 1919, lại ra đời tổ chức liên hợp Hội Chữ thập đỏ các nước – Hiệp hội Hội Chữ thập đỏ Quốc tế.

Tháng 9/2013
Nguyễn Văn Chử ST

TIỄN MẠNH HẠO NHIÊN ĐI QUẢNG LĂNG - Lý Bạch

Chữ Hán: 黄鹤楼送孟浩然之广陵 李白 故人西辞黄鹤楼， 烟花三月下扬州。 孤帆远影碧空尽， 惟见长江天际流。

Âm Hán Việt: Hoàng Hạc lâu tống Mạnh Hạo Nhiên chi Quảng Lăng Lý Bạch Cố nhân tây từ Hoàng Hạc lâu, Yên hoa tam nguyệt há Dương Châu. Cô phàm viễn ảnh bích không tận, Duy kiến Trường Giang thiên tế lưu.

Ghi chú:

Lầu Hoàng Hạc: ở phía tây nam huyện Vũ Xương, tỉnh Hồ Bắc Trung Quốc.

Quảng Lăng: tên quận, nay là huyện Giang Đô, tỉnh Giang Tô. Dương Châu tức là Quảng Lăng.

Dịch nghĩa:

Từ lầu Hoàng Hạc tiễn Mạnh Hạo Nhiên đi Quảng Lăng

Bạn cũ giã biệt lầu Hoàng Hạc ở phía tây, xuôi về Dương Châu, giữa mùa hoa khói tháng ba. Cánh buồm đơn độc xa dần khuất vào xanh biếc, chỉ còn thấy Trường Giang cuộn chảy đến tận chân trời. 

(có người dịch câu 1 thành: “Rời lầu Hoàng Hạc bạn về tây” là sai; bởi vì từ lầu Hoàng Hạc về Dương Châu là xuôi về hướng đông, nếu về hướng tây thì càng đi càng xa Dương Châu).

Dịch thơ: Nguyễn Văn Chử dịch TIỄN MẠNH HẠO NHIÊN ĐI QUẢNG LĂNG Thơ Lý Bạch Lầu Hoàng Hạc giã biệt nhau, Tháng ba sương khói, Dương Châu bạn về. Cánh buồm đơn chiếc dần xa, Trường Giang cuộn chảy nhạt nhòa trời xanh. Tp HCM 7/9/2013

 

UỐNG RƯỢU MỘT MÌNH DƯỚI TRĂNG - Lý Bạch

           Trước đây, đã có dịp giới thiệu sơ qua về Lý Bạch; nay xin giới thiệu tiếp về một chuyện khác của Lý Bạch.

          Năm 762 (Bảo Ứng nguyên niên), tháng 11 Lý Bạch mắc bệnh nặng tại Đang Đồ (theo Lý Dương Băng); mất ở núi Thanh sơn, ngoài thành huyện này (theo Phạm Truyền Chính), thọ 62 tuổi.

            Có những thuyết khác nói rằng Lý Bạch không phải mắc bệnh mà mất (Lý Hoa, Ngụy Hạo). Ngụy Hạo còn cho biết rõ rằng  ông bị chết trong đầm nước.

          Đến đời Ngũ Đại, Vương Bình soạn sách chính ngôn, mới viết rằng: "Lý Bạch mặc áo gấm trong cung, chơi trong sông Thái Thạch (ở huyện Đang Đồ), ngạo nghễ tự đắc, xem như không có ai bên cạnh; nhân say, nhảy vào nước, bắt bóng trăng rồi chết". Về sau, Hồng Dong Trai phụ họa thuyết đó, nói thêm: "...Vì thế nơi ấy có Tróc nguyệt đài (đài Bắt Trăng)"...

          Dưới đây, giới thiệu và dịch một bài thơ nổi tiếng của Lý Bạch, có liên quan đến chuyện này:

Chữ Hán: 月下獨酌 花間一壺酒，  獨酌無相親。  舉杯邀明月，  對影成三人。  月既不解飲，  影徒隨我身。  暫伴月將影，  行樂須及春。  我歌月徘徊，  我舞影淩亂。  醒時同交歡，  醉後各分散。  永結無情遊，  相期邈雲漢。

Âm Hán Việt: Nguyệt hạ độc chước Hoa gian nhất hồ tửu, Độc chước vô tương thân. Cử bôi yêu minh nguyệt, Đối ảnh thành tam nhân. Nguyệt ký bất giải ẩm, Ảnh đồ tùy ngã thân. Tạm bạn nguyệt tương ảnh Hành lạc tu cập xuân. Ngã ca nguyệt bồi hồi, Ngã vũ ảnh lăng loạn. Tỉnh thời đồng giao hoan, Tuý hậu các phân tán. Vĩnh kết vô tình du, Tương kỳ mạc Vân Hán.

Dịch nghĩa: UỐNG RƯỢU MỘT MÌNH DƯỚI TRĂNG Trong khóm hoa với một bình rượu, Ta rót uống một mình, không bạn uống cùng. Nâng chén mời trăng sáng, Với bóng ta nữa thành ba người. Trăng không hiểu thú  uống rượu, Bóng chỉ quấn theo ta. Tạm bạn cùng trăng đem lại bóng thành ba, Ta vui thú cho kịp ngày xuân. Ta hát thì trăng bồi hồi, Ta múa thì  bóng rối loạn. Lúc tỉnh cùng nhau vui, Say rồi mỗi người một ngả. Mãi kết mối giao du vô tình này, Hẹn gặp lại nhau tít nơi Vân Hán cao xa.

Ghi chú: 

Vân Hán: tức sông Thiên Hà, chỉ nơi cao xa trên trời.

Dịch thơ:

UỐNG RƯỢU MỘT MÌNH DƯỚI TRĂNG

(Thơ Lý Bạch – Nguyễn văn Chử dịch)

Một bầu rượu sẵn trong hoa,

Mình ta ngồi chuốc mình ta một mình.

Rượu nâng mời ánh trăng thanh,

Còn đây bóng nữa, kết thành bộ ba.

Trăng kia, rượu chẳng mặn mà,

Bóng này chỉ quấn bên ta chẳng rời.

Thôi đành tạm kết bạn chơi,

Cho vui kịp với đất trời xuân sang.

Ta ca trăng cứ mơ màng,

Múa lên bóng lại quềnh quàng như điên.

Tỉnh cùng vui vẻ triền miên,

Say rồi trăng, bóng bỗng liền chia tay.

Vô tình kết mối bạn này,

Trên cao Vân Hán, hẹn ngày gặp nhau.

Tp HCM  02/9/2013