KHÚC NGÂM CỦA NGƯỜI ĐI XA - Mạnh Giao

Chữ Hán 遊子吟 孟郊 慈母手中線， 遊子身上衣； 臨行密密縫， 意恐遲遲歸。 誰言寸草心， 報得三春暉。

Âm Hán Việt: DU TỬ NGÂM Mạnh Giao Từ mẫu thủ trung tuyến, Du tử thân thượng y; Lâm hành mật mật phùng, Ý khủng trì trì quy. Thùy ngôn thốn thảo tâm, báo đắc tam xuân huy.

Dịch nghĩa: KHÚC NGÂM CỦA NGƯỜI ĐI XA Kim chỉ trong tay mẹ hiền, khâu lên tấm áo cho con sắp đi xa; Trước lúc lên đường mẹ may từng đường kim mũi chỉ thật kỹ càng, ý lo rằng con chậm trở về (áo sẽ rách). Ai bảo rằng tấm lòng của tấc cỏ có thể báo đáp được ánh nắng của ba tháng xuân.

Tác giả: Mạnh Giao

Mạnh Giao Tự là Đông Dã (751- 814), Người đất Vũ Khang, Hồ Châu đời Đường (nay là Đức Thanh, Chiết Giang, TQ). Quê gốc Bình Xương ( nay là đông bắc Lâm Ấp, Sơn Đông, TQ), tổ tiên ở Lạc Dương (nay thuộc Hà Nam). Thuở nhỏ sống cơ hàn, từng chu du các nơi Hồ Bắc, Hồ Nam, Quảng Tây, không gặp gì hợp, nhiều lần thi không đậu, 46 tuổi mới đậu tiến sĩ. 50 tuổi được bổ làm chức úy huyện Lật Dương, thường lơ là công việc, lấy làm thơ để vui, bị phạt nửa lương. Thời kỳ đầu Nguyên Hòa (niên hiệu Đường Hiến-tông, 806~820) làm vận tải thủy lục Hà Nam, định cư tại Lạc Dương. 60 tuổi vì mẹ chết nên bỏ quan. Sau làm tham mưu cho Trịnh Dư Khánh, trấn thủ Hưng Nguyên. Khi mất được Trương Tịch đặt tên thụy là Trịnh Diệu tiên sinh và Hàn Dụ làm bài minh đề trên mộ chí. Thơ ca của ông còn tồn giữ hơn 500 bài, nhiều nhất là Ngũ ngôn cổ thi ngắn, không có bài Luật thi nào. Thơ tiêu biểu có bài “Du tử ngâm”.

            “Du tử ngâm” là tác phẩm thơ của Mạnh Giao được mọi người ưa thích. Toàn bài có 30 chữ, sử dụng thủ pháp  mộc mạc, thông qua hồi ức về hình ảnh may áo cho người con trước khi lên đường xem như rất bình thường, nhưng đã làm nổi bật lên, đồng thời ca tụng tấm lòng bao la của người mẹ hiền, thể hiện sự cảm kích cũng như tình yêu sâu sắc và sự tôn kính của nhà thơ đối với mẹ hiền kính yêu. Bài thơ thể hiện tình cảm, chân thành, tự nhiên, đã truyền tụng rộng rãi hàng ngàn năm nay.

Dịch thơ:

Nguyễn Văn Chử dịch

KHÚC NGÂM CỦA NGƯỜI ĐI XA

Mẹ hiền kim chỉ cầm tay,

May manh áo mới cho ngày con đi;

Đường kim mũi chỉ chỉnh tề,

Những lo con bận chẳng về được ngay.

Ai mong tấc cỏ lòng này,

Đáp đền cho đặng ơn tày nắng xuân.

                                   HCM, 8/11/2013