VƯỜN KIM CỐC - Đỗ Mục

Chữ Hán: 金谷園 杜牧  繁華事散逐香塵， 流水無情草自春。 日暮東風怨啼鳥， 落花猶似墜樓人。

Âm Hán Việt: KIM CỐC VIÊN Đỗ Mục Phồn hoa sự tán trục hương trần,  Lưu thuỷ vô tình thảo tự xuân.  Nhật mộ đông phong oán đề điểu,  Lạc hoa do tự truỵ lâu nhân.

Tác giả: Đỗ Mục 

Đỗ Mục (803-852), tự Mục Chi, hiệu Phàn Xuyên; là một nhà thơ thời Vãn Đường trong lịch sử văn học Trung Quốc. Người huyện Vạn Niên, quận Kinh Triệu (nay là thành phố Tây An, tỉnh Thiểm Tây). Nội ông là Tể tướng Đỗ Hựu, từng là một viên quan giỏi về lý tài (coi về tiền bạc), và là một sử gia biên soạn sách Thông điển. Anh ông là Phò mã Đỗ Sùng, từng trải đến chức Tiết độ sứ, rồi Tể tướng. Theo tài liệu, Đỗ Mục có dáng thanh tú, tính thích ca vũ, và có tài văn ngay từ lúc nhỏ.

Năm 828 đời Đường Văn Tông, ông thi đỗ Tiến sĩ lúc 25 tuổi, lại đỗ luôn khoa Hiền lương phương chính, được bổ chức Hiệu thư lang ở Sùng văn quán, rồi lần lược trải các chức: Đoàn luyện tại Giang Tây, Thư ký cho Tiết độ sứ Ngưu Tăng Nhụ ở Hoài Nam, Giám sát ngự sử ở Lạc Dương. Sau đó, ông lần lượt giữ chức Thứ sử tại Hoàng Châu,Từ Châu và Mục Châu. Về sau, ông được triệu về triều làm chức Khảo công lang, Tri chế cáo, rồi làm Trung thư xá nhân.

Đỗ Mục có thanh danh ngang với Lý Thương Ẩn; người đương thời cũng gọi hai ông là Lý Đỗ. Ông còn được gọi là Tiểu Đỗ để phân biệt với Đỗ Phủ là Lão Đỗ.

Ghi chú:

-    Kim - Cốc viên: Vườn Kim Cốc,  tương truyền là nơi xây dinh thự nguy nga của Thạch Sùng, người giàu nhất Trung Quốc thời Tây Tấn. Nơi xảy ra việc Tôn Tú đòi Thạch Sùng tặng cho hắn người thiếp xinh đẹp tên là Lục Châu. Thạch Sùng khước từ, Lục Châu nhảy xuống lầu ở đài Thanh Lương, trong Kim Cốc viên tự tử. Vì việc này, Thạch Sùng bị Tôn Tú gièm pha với Triệu – vương Luân và bị giết chết, về sau vườn Kim Cốc trở thành hoang phế.

Dịch nghĩa

VƯỜN KIM CỐC

Những việc phồn hoa đã tan tác theo lớp bụi thơm, nước chảy vô tình, cỏ vẫn tự tươi thắm. Chiều về chim kêu ai oán trong gió đông, hoa rụng mà  tựa như người rơi từ trên lầu xuống.

Dịch thơ:

Nguyễn Văn Chử dịch

VƯỜN KIM CỐC

Phồn hoa tan theo bụi trần,

Cỏ tươi, sông vẫn vô tình trôi xuôi

Gió chiều, não tiếng chim trời,

Hoa rơi tựa tiếng người rơi xuống lầu.

Tháng  7/2014